Działalność szpitala w Lubaczowie należałoby rozpatrywać w dwóch przedziałach czasowych; ponad 100-letnie funkcjonowanie placówki w starym budynku szpitalnym i działalność w całkowicie odmiennych nowoczesnych warunkach od roku 2004.

Szpital w Lubaczowie do 1945 roku działający pod nazwą Powszechny, ufundowany został przez Wydział Powiatowy w Cieszanowie uchwałą z dnia 29.12.1888r., a miejsce pod budowę na przedmieściach miasta podarowała gmina Lubaczów. W 1894r. po zatwierdzeniu planu przez Wydział Krajowy we Lwowie przystąpiono do budowy i po 2 latach, w 1896 roku szpital oddano do użytku. Wraz z budową obsadzono drzewami wzgórze szpitalne stwarzając obecny las sosnowy.

Budynek szpitala wzniesiono w kształcie litery E o parterowym centrum i jednopiętrowych skrzydłach. Na parterze mieścił się obszerny hol, pokój administracyjny z izbą przyjęć i oddział chirurgiczny z salą operacyjną. Na piętrze znalazły lokalizację sale chorych internistycznych /późniejszy oddział wewnętrzny/ i sale dla kobiet i położnic /późniejszy oddział gin.-poł./.
W północnej części szpitala nad kuchnią, miało swe pomieszczenia sześć sióstr zakonnych ze Zgromadzenia Sióstr józefinek Ks. Gorazdowskiego we Lwowie. Przy salach chorych, którymi się opiekowały znajdowała się kaplica. Prócz tego siostry nadzorowały kuchnię, prowadziły administrację, aptekę i ruch chorych. Szpital liczył 40 łóżek.

Budowę nadzorował i szpital otworzył w dniu 10.12.1896 roku dr Henryk Szymański. Był dyrektorem szpitala do 1900 roku. Powiatu nie stać jednak było na wyposażenie placówki
w odpowiedni sprzęt medyczny, leki, bieliznę, a przede wszystkim na elektryfikację i założenie instalacji wodno-kanalizacyjnej.
Zasady działania i normy prawne ówczesnych szpitali galicyjskich określała ustawa z dnia 28.07.1897 roku. Zgodnie z tą ustawą szpital uznany za powszechny jak w Lubaczowie pozostawał pod nadzorem Wydziału Krajowego, któremu zobowiązany był przedkładać do zatwierdzenia całoroczne budżety i rachunki szpitalne. W gestii Wydziału Krajowego leżało też określenie etatów i płac, remonty szpitalne i wszystkie sprawy dotyczące służby administracyjno-lekarskiej.

Szpital Powszechny pozostawał pod zarządem Komitetu Szpitalnego w składzie:
a/ Delegat Wydziału Krajowego
b/ Prezes Rady Powiatowej lub jego zastępcy
c/ Delegat Wydziału Powiatowego
d/ Dyrektor Szpitala

Dyrektorem szpitala był lekarz – zwierzchnik służby lekarskiej, administracyjnej i gospodarczej, odpowiedzialny za wykonawstwo uchwał Komitetu Szpitala. Lekarze wybierani byli w drodze konkursu, a mianowania dokonywał Wydział Krajowy. Od lekarzy kierujących wymagano nadto najmniej dwu lat praktyki klinicznej oraz biegłości w wykonywaniu operacji chirurgicznych i położniczych. W Lubaczowie, jak podawały ówczesne źródła, szpital w 1903 roku dysponował 50 łóżkami. W tym czasie Jarosław posiadał szpital na 75 łóżek, Rzeszów – 116, Kraków z klinikami – 591, Lwówz klinikami – 1048 łóżek. Najdłużej na leczeniu przebywali chorzy w szpitalu gorlickim – średnio 28,6 dnia, najkrócej w lubaczowskim – 19 dni. Opłaty wnoszone przez chorych, mające stanowić podstawę utrzymania szpitala, ze względu na ubóstwo ludności, były niewielkie, a refundacja z Wydziału Krajowego ze Lwowa, za leczenie ubogich – nieregularna. W związku z powyższym dochody wystarczały niekiedy tylko na pokrycie najistotniejszych potrzeb, chociaż liczba chorych przekraczała często 70 na posiadanych 50 łóżek.

I wojna światowa zatrzymała zupełnie rozwój szpitala i usług medycznych. Lekarze zajmowali się głównie ratowaniem żołnierzy i ludności cywilnej zagrożonej licznymi falami epidemii chorób zakaźnych – duru brzusznego i plamistego, czerwonki i cholery. Powstały wówczas szpitale zakaźne w koszarach przy ulicy Kościuszki i na „Zamku”.
Rok 1918 i odzyskanie niepodległości po wyniszczającej wojnie, zastał kadry medyczne szpitala i powiatu w dużym rozproszeniu i niezdolności do efektywnego działania. Szpital lubaczowski nadal liczył 50 łóżek i nosił teraz imię Ludwika Rydygiera, słynnego chirurga, profesora UJK we Lwowie. Funkcję dyrektora i ordynatora chirurgii objął po doktorze Szymańskim w dniu 1.04.1901r. dr Stanisław Konera i sprawował do śmierci w 1921 roku. Był absolwentem Wydziału Lekarskiego UJ w Krakowie, gdzie przez rok pracował w szpitalu św. Łazarza. Chwalebnie opiekował się chorymi w czasie wojny i w ciężkich czasach powojennych. Oprócz pracy zawodowej udzielał się społecznie, szanowany i lubiany przez mieszkańców. Zmarł w 1921 r. jako „ofiara zawodu”, zarażając się tyfusem plamistym od pacjentów, którym spieszył z pomocą. Pochowany został na cmentarzu komunalnym w Lubaczowie.

Sekundariuszem, opiekującym się chorymi internistycznymi był pracujący w szpitalu od 1900 do 1923 r. dr Jan Połochajło.
Opiekę pielęgniarską i funkcje administracyjne sprawowało 6 sióstr zakonnych ze zgromadzenia Św. Józefa.

Długoletnim i zasłużonym dyrektorem szpitala był również dr Zygmunt Leszczyński. Studia medyczne ukończył w Krakowie w 1911 roku. Specjalizację chirurgiczną zdobył we Lwowie i Wiedniu. Po służbie w wojsku austriackim i polskim, wygrał konkurs na stanowisko dyrektora i ordynatora chirurgii w szpitalu lubaczowskim. Podjął tu pracę 1.04.1922r. po dr Konerze. Pracował na tym stanowisku z wyjątkiem lat wojny i okupacji, aż do śmierci – 18.02.1953 roku. Wraz z nim jako sekundariusz zatrudniony był do 1939 roku dr Szczepan Kruczek. Za kadencji dyr. Zygmunta Leszczyńskiego w 1930 roku wybudowano nowe ujęcie wody i doprowadzono wodociąg, a w 1935r. zelektryfikowano szpital i budynek gospodarczy.

W 1947 r., po wielu latach zgłaszania potrzeb, udało się nadbudować część środkową szpitala do wysokości piętra. Dzięki temu zwiększono do 125 ilość łóżek szpitalnych.
Ciężkie lata okupacji sowieckiej i niemieckiej dramatycznie zmniejszyły kadrę lekarzy szczególnie polskiej narodowości. Dr Leszczyńskiemu wobec groźby aresztowania i wywózki na Sybir, wiosną 1940 roku, udało się nielegalnie przekroczyć granicę sowiecko-niemiecką i przedostać się do Cieszanowa, będącego już w Generalnym Gubernatorstwie. Stamtąd udał się do Brzozowa, skąd powrócił do Lubaczowa w 1945 roku.

Dr Szczepan Kruczek, wieziony transportem na Sybir w 1940 roku, zbiegł z pociągu w okolicach Rawy Ruskiej, przedostał się do strefy niemieckiej, lecz tam niestety trafił do obozu w Oświęcimiu. Dr Marian Zając, lekarz powiatowy w Lubaczowie od 1933r., aresztowany przez NKWD tragicznie zginął we Lwowie w więzieniu na Łąckiego w czerwcu 1941r.
Dyrektorem szpitala w latach 1939-1941 był dr Dawid Turnheim z Cieszanowa, wyznania mojżeszowego, który z kolei dramatycznie zakończył życie w czerwcu 1941 roku, po wkroczeniu Niemców do Lubaczowa.

Po nim, w latach 1941 – 1944 za okupacji niemieckiej chirurgiem i dyrektorem szpitala był dr Włodzimierz Żydziak, wysiedlony w 1944r. do ZSRR. Również dr Jan Połochajło były sekundariusz szpitala, a lekarz miejski od 1933r. został wysiedlony 7.04.1945 r. do ZSRR.
W 1944 roku po ustąpieniu Niemców z Lubaczowa /22.07.1944/ służbę medyczną w szpitalu reprezentowały tylko siostry Józefitki. Występowały także w uszczuplonym składzie, gdyż dwie z nich zostało jesienią 1939r. aresztowane i zesłane do łagrów syberyjskich. Wyrok spotkał je za pomoc żołnierzom polskim leczonym w szpitalu po kampanii wojennej 1939r.
Chorych przebywających w szpitalu żywili mieszkańcy Lubaczowa, szczególnie ulic sąsiadujących ze szpitalem, w miarę swoich bardzo skromnych możliwości. Nie było sprzętu medycznego, leków, materiałów opatrunkowych i wielu innych podstawowych rzeczy.

Pierwszy powojenny starosta powiatowy Andrzej Bednarz w 1944 roku powołał Komitet Szpitalny. Starosta zatwierdził również statut szpitala i mianował na stanowisko dyrektora dr Antoniego Zuchowskiego z Narola. Komitet szpitalny zakończył działalność w 1946 roku. Do 1950 r. szpital w Lubaczowie był szpitalem samorządowym, od tej daty zarządzanie przejęła administracja państwowa – Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Zmieniła się jednocześnie forma finansowania szpitala z samorządowej na budżetową.
Dr Antoni Zuchowski sprawował funkcję dyrektora i ordynatora chirurgii od 1944 do 1945 roku. Na wiosnę 1945 r. obowiązki dyrektora przejął powracający do Lubaczowa dr Z. Leszczyński.
Mimo upływu roku od zakończenia wojny w powiecie lubaczowskim nadal było niespokojnie. 4 marca 1946 roku na szpital napadła UPA. Po zaminowaniu i wysadzeniu drzwi głównych i  środkowej części budynku napastnicy zabrali leki, instrumenty medyczne i pościel. Głównym celem ataku było uprowadzenie przebywającego w szpitalu rannego dowódcy i porwanie dr  Leszczyńskiego dla dokonania zabiegu operacyjnego u jednego z członków oddziału. Odbicie dowódcy nie powiodło się ponieważ milicja w dniu napadu rano, przeniosła go ze szpitala do aresztu. Dr Leszczyński po 7 dniach został zwolniony i powrócił do domu.

Szpital wymagał remontów, zwiększenia ilości łóżek, unowocześnienia, aby realizować narastające potrzeby społeczeństwa i wymagania medycyny. W 1948 roku w lasku szpitalnym zbudowano barak na oddział zakaźny, w którym pomieszczono 40 łóżek dla przypadków gruźlicy. Później w baraku powstał oddział okulistyczny, potrzebny wobec dużej ilości zachorowań na jaglicę. Oddział gruźliczy prowadził dr Baszkiewicz, a oddział okulistyczny dr Motyka. Barak zakaźny zlikwidowano w 1961 roku z powodu złego stanu pomieszczeń.
W 1950r. na stanowisko ordynatora oddziału chorób wewnętrznych przyjęto dr Adama Borysiewicza z Jarosławia. Ostatnio dr Borysiewicz pracował przez dwa lata na oddziale chirurgii w szpitalu miejskim w Gliwicach. W 1953r., po śmierci dr Z. Leszczyńskiego, przejął on również opiekę nadal oddziałem ginekologiczno-położniczym i przez okres roku pełnił obowiązki dyrektora szpitala. W Lubaczowie pracował do roku 1958. W 1956 roku utworzono 24 łóżkowy oddział chorób dziecięcych pod kierunkiem pediatry dr Marii Ziarko z Tarnobrzega. Pracujące dotychczas w szpitalu siostry Józefitki zostały we wrześniu1960 roku przeniesione do Zakładu Specjalnego „Caritas” w Rudzie Różanieckiej. W szpitalu pozostały wyłącznie pielęgniarki świeckie.
Po śmierci dr Leszczyńskiego w 1953 r. obowiązki dyrektora pełnił jak już wspomniano dr Adam Borysiewicz. Następnie przez 9 miesięcy dyrektorem był chirurg dr Jan Bober.
Od lutego 1955r. stanowisko dyrektora objęła i pełniła tę funkcję do maja 1956 r. dr Czarnecka. Jako chirurg podobnie jak dr Bober, była ordynatorem oddziału chirurgicznego. Dwa następne lata dyrektorem szpitala był dr Jan Ziarko z Tarnobrzega /1.12.1956-31.07.1958/. Po nim obowiązki dyrektora przejął dr Kazimierz Stawiarski, a od października 1958 roku dr Henryk Bogusz, który pełnił tę funkcję do maja 1961 roku.

Okres 1953 – 1961 to ciągłe zmiany na stanowisku dyrektora szpitala. Jest to zarazem okres dezorganizacji i stagnacji w działalności szpitala.
Ożywienie i podniesienie poziomu lecznictwa nastąpiło w 1961 roku po objęciu dyrekcji przez dr Antoniego Ziętka. W latach 1960/1961 podjęła również pracę grupa młodych lekarzy częściowo wywodzących się z tego terenu. Byli to dr Józef Dragan, Kazimierz i Wiesława Madejowie, Kazimierz Habało, Eugenia Szpyt, Jerzy Tabaczek. Ordynatorem oddziału wewnętrznego był wówczas dr Zygmunt Orzędała, oddz. gin. – poł. dr Sołowiow z Brzozowa, a oddz. dziecięcy prowadził  dr Tadeusz Hołowiński również z Brzozowa.

Dr Antoni Ziętek z dniem 10.05.1961 r. podjął pracę w szpitalu, służbowo przeniesiony do Lubaczowa z zadaniem znormalizowania stosunków w tutejszej służbie zdrowia. Wcześniej pracował jako lekarz wojskowy w Jarosławiu, gdzie ukończył I i II stopień specjalizacji w chirurgii pod kierunkiem dr Jana Zasowskiego i Zbigniewa Rymkiewicza.
Oczekiwane ożywienie i normalizacja stosunków nastąpiło wkrótce po objęciu przez niego funkcji dyrektora. Jako dyrektor rozbudował i zmodernizował zaniedbane obiekty szpitalne przystosowując je do współczesnych wymogów. Już jesienią 1961 r. przystąpiono do kapitalnego remontu budynku głównego, przez co wygospodarowano 14 pomieszczeń. Remont ukończono
w 1963 r., a liczba łóżek szpitalnych zwiększyła się z 125 do 149. Z inicjatywy dr A. Ziętka wybudowano centralną tlenownię, prosekturę, magazyn, kuchnię mleczną dla niemowląt. Założono węglową, /później olejową/ instalację centralnego ogrzewania, co umożliwiło stały dopływ ciepłej wody do budynku głównego. Staraniem dr Ziętka zakupiono dwa aparaty rentgenowskie, unowocześniono sprzęt i aparaturę w laboratorium, sprzęt na oddziałach. W dwóch budynkach typu „Skopje” znalazły pomieszczenia administracja szpitalna, hotel pielęgniarski, laboratorium, fizykoterapia, oraz część powiększającego się oddziału chirurgicznego. Istniejący poza głównym szpitalem budynek, po nadbudowie piętra, adaptowano na dobrze urządzony oddział ginekologiczno-położniczy. Teren szpitala został ogrodzony siatką, wyjazd i dziedziniec wybrukowany, a w lasku szpitalnym obok rosnących sosen posadzono w 1961r. lasek dębowy.
Przez wiele lat dr Ziętek podejmował starania o budowę nowoczesnego szpitala w Lubaczowie, lecz od roku 1988 koncentrował się już tylko na pracy oddziału. Zmarł nagle 31.03.1990 roku.
Ordynatorem oddziału był bez przerwy od 1961 r. Z funkcji dyrektora natomiast ustępował i wracał, gdyż niezależnie od układów politycznych, czy zmian organizacyjnych ceniono jego wiedzę fachową, sumienność i odpowiedzialność za pacjenta i personel.

Między dyrekturą dr Ziętka funkcję tę sprawowali: dr Aleksander Szkałuba z Józefowa 1972 – 1975r., dr Augustyn Bator z Oleszyc 1977 – 1981 r., dr Marek Śliwa pracujący w tut. Szpitalu od 1.09.1966 r. Oprócz tej funkcji kierował i kieruje obecnie oddziałem Intensywnej Opieki Medycznej. W roku 1994 dyrektorem szpitala został dr Stefan Kryczko z Przemyśla, będący już od 1990 r. ordynatorem chirurgii.

Lata 1994-1996 to starania prowadzone pod nazwą „Rozbudowa i modernizacja szpitala w Lubaczowie”. W dzieło to zaangażowany był czynnie starosta lubaczowski mgr Józef Michalik, dyrektor szpitala dr Stefan Kryczko, jego z-ca inż. Jerzy Rogalski, burmistrz Lubaczowa mgr Jerzy Zając, przedstawiciele społeczności lokalnej. Dużą pomoc w tej sprawie okazali posłowie  podkarpaccy Janusz Onyszkiewicz i Wiesław Ciesielski v-ce minister finansów. Projektodawcą był inż. Adolf Kosiba z Przemyśla, inwestorem budżet centralny poprzez starostwo i SP ZOZ w Lubaczowie.
Pierwsze wykopy wykonano w sierpniu 1996 roku, a pacjenci zaczęli korzystać z usług szpitala w styczniu 2004 roku, kiedy to oddział wewnętrzny jako pierwszy przeniósł się do nowych pomieszczeń. W 2005 r. rozbudowa i modernizacja szpitala powinna być w całości zakończona. Cykl budowlany w całości wykonało Lubaczowskie Przedsiębiorstwo Budowlane pod kierownictwem Edwarda Rogalskiego, prowadząc również część robót specjalistycznych. Starannie wykonany, sprawdzony przez użytkownika, dobrze funkcjonujący obiekt, może być wizytówką tej firmy. Rzeczywiście szpital lubaczowski stał się jednym z najszybciej budowanych w kraju tego typu obiektów.
O takim nowoczesnym, na miarę XXI wieku szpitalu marzył długoletni dyrektor Antoni Ziętek, realizował dyrektor Stefan Kryczko, a od września 2002r. realizuje i uruchamia nowe obiekty dyrektor Witold Gimlewicz.

Dumni z ukończenia inwestycji są wszyscy, którzy się do tego przyczynili. Zadowoleni są przede wszystkim w najwyższym stopniu mieszkańcy Lubaczowa i powiatu, oczekujący na taki szpital długie lata.

Lek.med. Jerzy Tabaczek – październik 2004